نکته نگار

حماسه فدای حق مداری

هر ساله با فرا رسیدن ماه محرم و ایام سوگواری حسینی، شاهد نوحه سرایی با اشعار گوناگون در رثای سالار شهیدان (ع) و دیگر شهدای کربلا به ویژه پرچم دار لشکر، حضرت ابو الفضل سلام الله علیه هستیم. رشادت، دلیری و شجاعت این فرمانده، از ویژگی های بارز این شهید سرفراز عاشوراست که در بیان سخنوران و مداحان نیز، بسیار بر آن تأکید می شود. در این میان، برخی شاعران با الگو برداری از حماسه سرایانی چون فردوسی در شاهنامه، اشعاری سروده اند در وصف شجاعت این شخصیت نهضت کربلا با همان سبک و سیاق حماسی. این در حالی است که با نگاهی به نهضت حسینی و اهداف آن در می یابیم شأن و منزلت این نهضت و چهره هایی که در آن نقش ایفا کرده اند به مراتب، بالاتر از ارزشهای جنگاورانه است. هر چند، در جنگهای متعارف، گروهی، با از خود گذشتی، ارزش «ایثار» را رقم می زنند و یا با نترسیدن از مرگ، رزم دلیرانه و پیکار با هماوردان خود، ارزش «شجاعت» را به نمایش می گذارند اما باید توجه داشت که هر دو سوی میدان نبرد، دارای چنین پهلوانان و دلیرانی است و در حقیقت، اینانند که تنور جنگ را، گرم نگه می دارند و نبرد عاشورا نبز نمی توانست از آن، مستثنی باشد.

 بنابر این، در نبرد بین جبهه حق و باطل که در روز عاشورا با تمام خلوص اتفاق افتاد، باید بر ارزش هایی تکیه کرد که امتیاز و ویژگی جبهه حق است و در جبهه مقابل یافت نمی شود. ویژگی بارز جبهه حق، پیروی از حق و نه هوای نفس است و به عبارت دیگر اطاعت از خداوند به جای اطاعت از طاغوت است. ویژگی حقیقی اصحاب امام حسین (ع) پذیرفتن حق با وجود تمام خطرات بود یعنی اطاعت از امام بر حق در راستای پذیرش دولت حق و مبارزه با طاغوت تا حد ایثار جان. بر خلاف جبهه مخالف که توان جسمی و شجاعت خود را برای طاغوت زمان هزینه می کرد به امیدهای واهی مادی مثل رسیدن به حکومت ری که انگیزه فرمانده لشکر آنها بود یا به دست آوردن پاداش های مادی از حاکم کوفه که انگیزه لشکریان بود.

ارزشی که انسان حق مدار را از دیگران ممتاز می کند همین اطاعت از خداوند و تسلیم محض در برابر اوست که در قالب اطاعت از امام جبهه حق، نمود پیدا می کند. همین روحیه است که گاه او را راهی نبرد و پیکار با دشمنان حق می کند و از او جنگاوری دلیر و از جان گذشته، می سازد و گاه، پذیرای صلح و از نام و عنوان گذشته مانند صلح حدیبیه که رسول خدا (ص) حاضر شدند در متن صلحنامه واژه پیامبری ایشان حذف شود و گاه پذیرای صبری جانکاه برای باقی ماندن دین خدا مانند صبوری أمیر مومنان (ع) در مقابل غصب خلافت.  

در داستان کربلا نیز امام حسین (ع) و یارانش، ارزشهایی را به نمایش گذاشتند که هرگز در جبهه باطل شاهد آن نیستیم. امام حسین علیه السلام می توانستند مانند سایر مدعیان قدرت با زد و بند سیاسی و وعده و فریب چهره های تاثیر گذار و بکار بستن همین روحیه شجاعت و دلیری خود و اصحابشان، نبردی را رقم بزنند که شکست جبهه مقابل را در پی داشته باشد اما ایشان برای حاکمیت جبهه حق و غلبه بر باطل، هرگز حاضر نشدند به کار باطل روی آوردند و در این مسیر حتی حاضر شدند توان جسمی و روحیه دلیری و شجاعت نام آورانه خود را نیز، فدا کنند و آنها را به پای نهالی بریزند که میوه و سایه سار، آن بعدا ظاهر می شد و منفعت آنی نداشت.

بنابراین، هنر سقای کربلا، ایثار و تلاش، در مسیر نهضتی بود که امامش آن را طراحی و مدیریت می کرد و قرار نبود منفعت مادی قابل دسترسی، داشته باشد و از همه مهمتر آنکه، در این مسیر، حاضر شد توان جسمی و روحیه دلیری و شجاعت خود را برای آوردن آب، هزینه کند چیزی که در ظاهر، برای هر پهلوان و دلیری، دون شأن است و دلاوران دوست دارند در صف مقدم نبرد با هماوردانی از جنس خود، پیکار کنند و حریف را به خاک افکنند تا میزان توانایی آنها به خوبی دیده شود.